Serotonin nedir, serotonin denilen nörotransmitter, sinir hücreleri arasında elektrik sinyallerini taşıma görevini üstlenir. Bir sinir hücresinden aldıkları elektrik sinyalini diğer sinir hücresine aktarır ve beynin çalışmasında çok önemli bir görevi üstlenirler. Beyinden salgılanarak, bedenin farklı noktalarında üretilir. Çoğunlukla mide, bağırsak kanalı ve merkezi sinir sisteminde bulunur.
Mide bağırsak kanalında olan serotonin sindirim sistemini düzenleme görevini üstlenmiştir. Anti depresan ve anti anksiyete ilaçlarının çoğunluğu vücuttaki serotonin seviyesini etkiler. Çünkü ilaçlar salgılanan serotoninin hücreler aracılığıyla yeniden emilmesini engeller ve serotonin seviyesini yükseltir.
Serotonin ve depresyon ilişkisi
Araştırmacılar serotonin seviyesinde olan dengesizliklerin ruh halini etkilediği ve depresyona sebep olduğunu belirtirler. Serotonin eksikliğinin üç farklı nedenden kaynaklandığı bilinmektedir. Beyin hücrelerinde serotonin üretiminin az olması, reseptör bölgelerinin yetersizliği ya da serotonin yapımı için kullanılan triptofan maddesinin eksik olması bunun nedenleridir. Bu biyokimyasal bozuklukların bir tanesi meydana geldiğinde, kişide depresyon, anksiyete bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, panik atak ve asabiyete neden olabilir.
Serotonin eksikliğinde depresyon oluşumunun etkili olduğu kabul edilse de beyinde serotonin seviyesi belirlenemez. Bu nedenle depresyon ya da mental bozukluğun serotonin düzeyinden kaynaklandığını tespit edecek bilimsel bir çalışma yapılamamıştır.
Fakat kanda bulunan serotonin seviyesi belirlenebilir. Depresyon hastalarında kandaki serotonin seviyesi ölçüldüğünde, normal kişilere göre daha düşük bir oran belirlenir. Ancak beyin ve kandaki serotonin seviyeleri birbirinden farklı olabilir. Bunlara rağmen serotonin eksikliğinin depresyona yol açtığı ya da depresyonun serotonin eksikliğine neden olduğu hakkında kesin bir şey bilinmemektedir. Fakat depresyon gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan ilaçlarda, genellikle beyinde olan serotonin düzeyinin yükseltilmesi hedeflenir.
Serotonin ve uyku ilişkisi
Uykuyla ilgili hala bilinmeyenler bulunmaktadır. Fakat serotonin düzeyinin uyku döngüsünde etkili olduğu bilinmektedir. Serotonin yüksek olması kişide uyanıklık haline, düşük olması ise uykuyla alakalıdır. Melatoninle birlikte serotonin saati kontrol ederek, gün ışığından etkilenmektedir. Gün ışığının olması serotonini arttırır, melatonin seviyesini azaltır. REM uykusu sırasında serotonin seviyesi en düşük orandadır. REM safhasına kadar serotonin reseptörleri aktif olur. Ancak REM uykusu bunların aktif olmasını engeller. Serotonin seviyesi düşerse, beyinde asetilkolin adındaki nörotransmitter seviyesi yükselir. Bu yüzden anti depresanların çoğunluğu rüya görmeyi engeller ya da azaltır. Serotonin seviyesi arttığında, yine rüya görmek zorlaşır.
Serotonin hormonunun kadınlarda ve erkeklerdeki seviyeleri
Yapılan araştırmalara göre, erkeklerde kadınlara oranla daha fazla serotonin bulunduğu belirlenmiştir. Ancak bu farklılık oldukça düşük seviyededir. Fakat erkekler ile kadınlar arasındaki serotonin düşüklüğüne verilen tepkilerde büyük oranda fark vardır. Erkekler daha fevri hareket ederken, depresyona girme eğilimi göstermezler. Kadınlarda ise psikolojik olarak negatif bir değişim meydana gelir. Bu durumdayken daha dikkatli olurlar ve bu nedenle depresyona daha yatkın olurlar. Uzmanlara göre serotonin sistemi kadın ve erkekte aynı işlese de bu farklı şekillerde kullanılmaktadır.
